७४ व्या प्रजासत्ताक दिनाच्या पूर्वसंध्येला पद्म पुरस्कार जाहीर करण्यात आले. १०६ जणांना पद्म पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले होते. यामध्ये ६ पद्मविभूषण, ९ पद्मभूषण आणि ९१ पद्मश्री पुरस्कारांचा समावेश होता. पद्मश्री पुरस्कार प्राप्त करणार्‍यांमध्ये मध्य प्रदेशातील जोधैया बाई बेगा या वृद्ध महिलेचेही नाव आहे. बैगा जमातीची ही महिला वयाच्या शेवटच्या टप्प्यात चित्रकला शिकली आणि आज संपूर्ण जग तिच्या कलेचे प्रशंसा करते.
जोधैया बाई बेगा मध्य प्रदेशातील उमरिया जिल्ह्यात राहतात. इतर आदिवासी महिलांप्रमाणे त्याही साधे जीवन जगत होत्या. ती लाकूड, शेण विकायची आणि तिचा नवरा मजूर होता. दोघेही कसेतरी जगत होते. जोपर्यंत जोधैयाबाई यांचे पती होते तोपर्यंत चित्रकार होण्याचा विचारही त्यांच्या मनात आला नव्हता. वयाच्या शेवटच्या टप्प्यात येत असताना जोधाय्याबाईच्या नवऱ्याचे निधन झाले. जोधाय्याबाईंवर दु:खाचा डोंगर कोसळला. अशा परिस्थितीत त्या कलेकडे वळले.
वयाच्या शेवटच्या टप्प्यात पोहोचल्यावर आपल्यातील काहीही करण्याची इच्छाशक्ती संपते. जोधाय्याबाईंनी त्या वयात काहीतरी नवीन शिकण्याचा प्रयत्न केला. लाइव्ह मिंटच्या लेखानुसार, दिवंगत कलाकार आशिष स्वामी जवळच्या गावात जंगन चिकरण खाना चालवत असत, जो आधी त्यांचा स्टुडिओ होता. जोधैयाबाईंनी चित्रकला शिकायला सुरुवात केली आणि नंतर मागे वळून पाहिलं नाही.
जोधैयाबाई जेव्हा आशिष स्वामींच्या स्टुडिओत पोहोचल्या तेव्हा तिथल्या लोकांचा विश्वास बसत नव्हता की ती या वयात इतकी काम करते. स्वामींनी त्यांना जमिनीवर रांगोळी काढायला सांगितली, त्यांनी नैसर्गिक पांढऱ्या, पिवळ्या आणि गेरूच्या रंगांनी रांगोळी काढली.
स्वामींनी जोधैयाबाईंना कागदावर चित्र काढण्यास सांगितले. जोधेय्याने जरा संकोच केला की पेपर खराब झाला तर स्वामींनी त्यांना प्रोत्साहन दिले. जोधैयाने हँडमेड पेपर आणि कॅनव्हासवर चित्र काढण्यास सुरुवात केली. त्यांना महुआचे झाड सर्वात जास्त आवडते आणि ते त्याच्या चित्रांमध्येही दिसते.
एएनआयला दिलेल्या मुलाखतीत जोधैयाबाईंनी सांगितले होते की, त्या प्रत्येक प्राण्याची चित्रे बनवू शकत्या. जोधैयाबाईंच्या शब्दात सांगायचे तर, ‘माझ्या आजूबाजूला जे काही दिसते ते सर्व प्रकारचे प्राणी मी रंगवते. मी भारतात अनेक ठिकाणी गेलेआहे. आजकाल मी चित्रकलेशिवाय दुसरे काही करत नाही. मध्य प्रदेशसह देशातील अनेक राज्यांमध्ये जोधैयाबाईंच्या चित्रांचे प्रदर्शन झाले आहे. त्यांच्या कलेची नांगी परदेशातही वाजते. 2019 मध्ये इटलीमध्ये त्यांच्या चित्रांचे प्रदर्शन भरवण्यात आले होते.
नवभारत टाईम्सच्या लेखानुसार, जोधैयाबाईंच्या कुटुंबाने चित्रांचे प्रदर्शन भरवण्यासाठी कोणतेही प्रयत्न केले नाहीत. आशिष स्वामी यांची नजर त्यांनी काढलेल्या चित्रांवर पडली, त्यांनी याची माहिती भोपाळ येथील बॉन ट्रायबल आर्ट येथील आदिवासी कला तज्ज्ञ पद्मजा श्रीवास्तव यांना दिली. आणि असा प्रवास सुरू झाला
2022 मध्ये, जोधैया बाई बेगा यांना राष्ट्रपती कोविंद यांच्या हस्ते नारी शक्ती पुरस्कारानेही सन्मानित करण्यात आले. जोधैया बाई कधीच शाळेत गेल्या नाहीत पण त्यांनी बेगा पेंटिंगला जागतिक स्तरावर नवी ओळख मिळवून दिली आहे. जोधैयाबाईंच्या प्रेरणेने, बेगा जमातीतील इतर सदस्यांनीही चित्रे काढण्यास सुरुवात केली.
