ऑगस्ट महिना लागताच वेगवेगळ्या सणांनी सुरुवात होते जसे की दीप अमावस्या,पतेती, मोहरम,नारळी पौर्णिमा असे बरेचसे सण आपण साजरा करतो त्यापैकीच एक म्हणजे नागपंचमी तर आज आपण नागपंचमी का साजरी केली जाते याविषयी माहिती जाणून घेऊया.
शिव पूजेला श्रावन महिन्यात विशेष महत्त्व दिले जाते आणि नाग पंचमीचा सण देखील या महिन्यामध्ये साजरा केला जातो.हिंदू धर्मात सापांना महत्त्वाचे स्थान देण्यात आले आहे.भगवान शिव यांच्या गळ्यात घातलेल्या सापांची हिंदू धर्मात पूजा केली जाते.नाग पंचमी हा सापांच्या पूजेचा विशेष सण आहे.
नागपंचमी हा सण दरवर्षी श्रावण शुक्ल पक्षाच्या पाचव्या दिवशी साजरा केला जातो.यावर्षी १३ ऑगस्ट २०२१ रोजी देशभरात नागपंचमी साजरी केली जाईल.या दिवशी नाग देवतेच्या १२ रूपांची पूजा केली जाते.असे मानले जाते की नाग देवतेची पूजा करून आणि रुद्राभिषेक केल्याने भगवान शंकर प्रसन्न होतात आणि इच्छित वरदान देतात.असेही मानले जाते की या दिवशी सापांची पूजा केल्याने सर्पदेवता प्रसन्न होतात.प्राचीन धार्मिक ग्रंथांनुसार,जर एखाद्या व्यक्तीच्या कुंडलीमध्ये काल सर्प दोष असेल तर त्याने नागपंचमीच्या दिवशी भगवान शिव आणि नागदेवतेची पूजा करावी.
असे मानले जाते की साप हे पैशाचे रक्षण करण्यासाठी असतात आणि ते लपवलेल्या आणि पुरलेले संपत्तीचे रक्षक मानले जातात.साप माता लक्ष्मीचे रक्षण करतात.जे आपल्या संपत्तीचे रक्षण करण्यासाठी सदैव तत्पर असतात.म्हणून,संपत्ती आणि समृद्धी प्राप्त करण्यासाठी नाग पंचमी साजरी केली जाते.या दिवशी श्रिया,नाग आणि ब्रह्म म्हणजेच शिवलिंग रूपाची पूजा केल्यास इच्छित परिणाम मिळतो आणि धनलक्ष्मीचा आशीर्वाद मिळतो.
नागपंचमी साजरी करण्यामागे अनेक लोकप्रिय कथा आहेत.असे मानले जाते की समुद्र मंथन केल्यानंतर बाहेर आलेले विष कोणी प्यायला तयार नव्हते.अखेरीस भगवान शंकराने ते पिले.जेव्हा भगवान शिव विष पीत होते,तेव्हा विषाचे काही थेंब त्याच्या तोंडातून खाली पडले आणि सापाच्या तोंडात शोषले गेले.तेव्हापासून सापाची प्रजाती विषारी झाली.सर्पदंशापासून बचाव करण्यासाठीच या दिवशी सर्प देवतेची पूजा केली जाते.
नागपंचमीबद्दल अशी एक कथा देखील आहे की भगवान श्रीकृष्णाने त्याला वरदान दिले होते की जो कोणी सर्प देवतेला दूध देतो त्याला आयुष्यात कधीही त्रास होणार नाही.
खरं तर,एकदा कालिया नावाच्या सर्पाने सूड म्हणून संपूर्ण यमुना नदीत विष विलीन केले.यानंतर,यमुना नदीचे पाणी पिऊन ब्रीजवासी बेशुद्ध होऊ लागले.अशा परिस्थितीत भगवान कृष्णाने यमुना नदीच्या आत बसलेल्या कालियाला बाहेर काढले आणि त्याच्याशी युद्ध केले.कालिया युद्धात पराभूत झाला आणि यमुना नदीतून त्याचे सर्व विष शोषून घेतले.भगवान श्रीकृष्णाने कालियाला प्रसन्न करून वरदान दिले आणि सांगितले की नागपंचमीचा सण श्रावण महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या पाचव्या दिवशी साजरा केला जाणार आहे.
पूजेची वेळ आणि पद्धत
नाग पंचमीचा सण श्रावण शुक्ल पक्षाच्या पाचव्या दिवशी साजरा केला जातो.पंचमी तिथी १२ ऑगस्ट रोजी दुपारी ३:२४ वाजता सुरू होईल आणि १३ ऑगस्ट रोजी दुपारी १:४२ वाजता संपेल.यानुसार नागपंचमीचा सण १३ ऑगस्ट रोजी साजरा केला जाईल.नाग पंचमी पूजेचा सर्वात शुभ वेळ १३ ऑगस्ट रोजी सकाळी ५:४९ ते सकाळी ८:२८ पर्यंत असेल.
नागपंचमी पूजा १३ ऑगस्ट रोजी सकाळी ५:४९ ते सकाळी ८:२८ पर्यंत करता येते.धार्मिक ग्रंथांनुसार,जर एखाद्या व्यक्तीच्या कुंडलीमध्ये काल सर्प दोष असेल तर त्याने नागपंचमीच्या दिवशी भगवान शिव आणि नागदेवतेची पूजा करावी.
नाग पंचमीच्या दिवशी नाग देवताला दूध अर्पण करून पूजा केली जाते.घराच्या दारात दूध ठेवण्याचीही परंपरा आहे. धार्मिक मान्यतेनुसार,दूध घरासमोर ठेवल्याने सापांना दूध प्यायला मिळते,ज्यामुळे सर्पदेवता प्रसन्न होतात.
नाग पंचमी कधी साजरी केली जाते?
हिंदू धर्मानुसार,श्रावण महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या पाचव्या दिवशी नाग पंचमी साजरी केली जाते.स्कंद पुराणानुसार या दिवशी सापांची पूजा केल्यास सर्व इच्छा पूर्ण होतात.
पूजा कशी करावी…
या दिवशी भिंतीवर चुना आणि कात याने सापाची रांगोळी काढावी आणि हळद,कुंकू लावून त्याची धूप,फुले इत्यादींनी पूजा करावी.
यानंतर इंद्राणी देवीची पूजा करावी.त्यांची पूजा दही,दूध,अक्षता,जलपुष्प,नेविद्य इत्यादींनी करावी.
यानंतर ब्राह्मणांना भक्तिभावाने जेवण दिल्यानंतर,स्वतः अन्न खावे.
या दिवशी गोड अन्न आधी आणि नंतर आपल्या चवीनुसार खावे.
या दिवशी पैसे दान करणाऱ्या व्यक्तीवर कुबेर जीची कृपा केली जाते.
असे मानले जाते की जर एखाद्या व्यक्तीच्या घरात साप चावल्यामुळे एखाद्या सदस्याचा मृत्यू झाला असेल तर त्याने बारा महिने पंचमीचे व्रत करावे. या व्रताच्या परिणामामुळे व्यक्तीच्या कुटुंबात सापाची भीती कधीही राहणार नाही.
