तिकोना किल्ला, तिकोना हा किल्ला तिकोनापेठ या गावाजवळ आहे. पावना नदीच्या खोऱ्यात असलेला तिकोना किल्ला हा त्याच्या त्रिकोणी आकारामुळे ओळखला जातो. त्रिकोणी आकारामुळेच या किल्ल्याला तिकोना नाव मिळाले असेल. तिकोना किल्ला पुण्यापासून ६० किमी तर लोणावळ्यापासून २५ किमी अंतरावर आहे. किल्ल्याच्या पायथ्याशी तिकोनापेठ गाव आहे.
हा महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध ऐतिहासिक किल्ल्यांपैकी एक आहे. तिकोना नावाचा अर्थ त्रिकोणी आहे, कारण किल्ल्याची रचना त्रिकोणी स्वरूपाची आहे. हा किल्ला मावळ तालुक्यातील मुळशी धरणाच्या परिसरात स्थित आहे आणि पुण्यापासून सुमारे ६० किलोमीटर अंतरावर आहे.
तिकोना किल्ल्याचे महत्त्व:
इतिहास: तिकोना किल्ल्याचा इतिहास सातवाहन आणि मराठा साम्राज्याशी जोडलेला आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी हा किल्ला ताब्यात घेतला होता. किल्ला मोगल, निजाम आणि मराठे यांच्यातील संघर्षाचा साक्षीदार आहे.
भौगोलिक स्थिती: तिकोना किल्ला समुद्रसपाटीपासून सुमारे ३५०० फूट उंचीवर आहे. किल्ल्याच्या माथ्यावरून मुळशी धरण, पवना धरण आणि आसपासचा परिसर सहज पाहता येतो.
प्रवेशद्वार: तिकोना किल्ल्याचे मुख्य प्रवेशद्वार दगडी बांधकामाने तयार केलेले आहे. हे प्रवेशद्वार अतिशय आकर्षक आहे आणि त्यावर इतिहासाच्या खुणा दिसतात.
प्रमुख आकर्षणे:
त्रिंबकेश्वर महादेवाचे मंदिर: किल्ल्याच्या माथ्यावर प्राचीन त्रिंबकेश्वर महादेवाचे मंदिर आहे.
तलाव: किल्ल्याच्या परिसरात पाण्याचे काही तलाव आहेत, जे पिण्यासाठी वापरण्यात येत असत.
बुरुज आणि दरवाजे: किल्ल्याच्या बुरुजांवरून आजूबाजूचा निसर्गरम्य परिसर पाहता येतो.
सहलीसाठी योग्यता: तिकोना किल्ल्यावर ट्रेकिंग करणे सोपे आणि आनंददायी आहे. तिकोना हा किल्ला सोप्या श्रेणीत मोडतो त्यामुळे लहानांपासून-मोठ्यांपर्यंत प्रत्येक व्यक्ती हा किल्ला चढू शकते.
किल्ल्यावर पोहोचण्याचा मार्ग:
रेल्वेने: तिकोनापासून लोनावळा हे सर्वात जवळचे रेल्वे स्थानक आहे. तेथून पवना धरणाकडे जाण्यासाठी स्थानिक वाहतूक उपलब्ध आहे.
रस्त्याने: पुण्याहून किंवा लोणावळ्याहून पवना धरण मार्गे गेला की तिकोना पेठ लागते. तेथून किल्ल्याच्या पायथ्यापर्यंत जाण्यासाठी रस्ता आहे.
भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम वेळ:
तिकोना किल्ल्याला भेट देण्यासाठी पावसाळा आणि हिवाळा हा सर्वोत्तम काळ मानला जातो. या कालावधीत निसर्गाच्या सौंदर्यात भर पडते.
ट्रेकिंग टिप्स:
योग्य ट्रेकिंग शूज वापरा.
पुरेसे पाणी आणि खाद्यपदार्थ सोबत ठेवावे.
Responses (0 )