जातिव्यवस्था हे आपल्या जगाचे दुर्दैव आहे.सत्ता मिळवण्यासाठी माणसाने कुणाला उच्च तर कुणाला खालची जात घोषित करून व्यवस्था निर्माण करण्याचा अयशस्वी प्रयत्न केला आहे.शिक्षण असूनही आपल्या देशात माणसाला त्याच्या जातीवरून ओळखले जाते.खालच्या जातीत जन्म घेणे गुन्हा का? गरीब किंवा अशिक्षित असणे हा गुन्हा का आहे? आपले हक्क न ओळखण्यास जबाबदार कोण?
पोलिस लॉकअपमध्ये गुन्हेगारांना मारहाण होणे हे सर्रास घडले आहे.हताश झालेले पोलीस जेव्हा गुन्हेगाराला थर्ड डिग्री टॉर्चर करतात आणि अ’त्या’चा’र सहन न झाल्याने तो बेशुद्ध होतो,तेव्हा तो जिवंत आहे की नाही याची खात्री करण्यासाठी पोलीस त्याच्या डोळ्यात किंवा नाकात लाल तिखट टाकतात.आजूबाजूला होणाऱ्या अन्यायाकडे दुर्लक्ष करणार्‍यांसाठी ‘जय भीम’ ही तेच करतो,फक्त ही पुडी त्यांच्या मनाला हादरवून टाकते.
आदिवासींवर झालेल्या अन्यायाचा लेखाजोखा शतकानुशतके जुना आहे.अनादी काळापासून,देशाचे खरे रहिवासी आपली ओळख,आपला सन्मान आणि आपला दर्जा सिद्ध करण्यासाठी उच्चवर्णीय ठेकेदारांसमोर नेहमीच विनवणी करताना दिसतात.न विचारता,तपासाशिवाय,पोलिसांच्या मदतीने त्यांना कायमसाठी तुरुंगात पाठवले जाते,जिथे त्यांच्यावर शारीरिक छळ केला जातो.अनेकदा हे लोक तुरुंगात म’र’ण देखील पावतात.
जय भीम ही कथा एका वकिलाची आहे जो पोलिसांच्या दहशतीविरुद्ध आणि पोलिसांच्या अमानवी वागणुकीविरुद्ध लढत राहतो.एका आदिवासी तरुणाच्या गरोदर पत्नीला न्याय मिळवून देण्यासाठी तो आपल्या बुद्धीला झोकून देतो,जीच्या पतीला चोरीच्या खोट्या आरोपाखाली अनेक दिवस कोंडून ठेवले आहे.जय भीम ही समाजाच्या तोंडावर चपराक आहे. वातानुकूलित खोल्यांमध्ये बिअर पीत आणि चिकन म्हणत असताना,पंचतारांकित समाजवादाच्या रक्षकांना वर्तुळात हात घालण्याची हिंमत येते.कदाचित हे पाहिल्यानंतर,आपण सत्याचे स्वरूप अनुभवू शकतो.
तर आज आपण या चित्रपटात वापरलेली हिबियस कॉर्पस याचिका म्हणजे नेमके काय हे बघणार आहे…
जय भीम चित्रपटात वापरलेली हॅबियस कॉर्पस याचिका : नुकताच प्रदर्शित झालेला दक्षिण भारतीय चित्रपट ‘जय भीम’ ची सध्या खूप चर्चा होत आहे.हा चित्रपट मद्रास उच्च न्यायालयाचे न्यायमूर्ती चंद्रू यांच्या वकिली कारकिर्दीतील प्रसिद्ध खटल्यावर आधारित आहे,ज्यांनी एक वकील म्हणून कुरवा जमातीच्या लोकांना न्याय मिळवून देण्यासाठी लढा दिला.मात्र,चित्रपटातील पीडित आदिवासी इरुलर जातीतील असल्याचे दाखवण्यात आले आहे.
हा चित्रपट अनेक मुद्द्यांवर चर्चेत आहे.चित्रपटाचे नाव जय भीम आहे,पण वकिलाचे पात्र डाव्या विचारसरणीने प्रभावित आहे. भाषा/सत्याच्या प्रश्नावर प्रकाश राज यांनी आयजीची भूमिका साकारत असताना त्यांना थापड मारल्याच्या दृश्यानेही खळबळ उडवून दिली.तथापि,मुद्दा असा आहे की या चित्रपटाचा आधार हेबियस कॉर्पस याचिका आहे .
कम्युनिस्ट विचारसरणीचा प्रभाव असलेला एक वकील,आदिवासींच्या छळाची प्रकरणे,इरुलर आदिवासी पोलिस तिला हाताशी धरतात आणि तिची हेबियस कॉर्पस याचिका (हेबियस कॉर्पस पिटीशन) ही हेबियस कॉर्पस याचिका न्याय समर्थनाची हमी देते,असे या चित्रपटात दाखवण्यात आले आहे .
काय आहे हेबियस कॉर्पस याचिका? याचा अर्थ काय आहे? त्याची प्रक्रिया काय आहे? हे तुम्हाला आणि तुमच्या ओळखीच्या लोकांसाठी कसे उपयुक्त ठरू शकते? एकंदरीत,या सर्व प्रश्नांची माहिती काय असावी? याबाबत सर्व माहिती जाणून घेण्याचा प्रयत्न केला आहे.
हेबियस कॉर्पस म्हणजे काय?
हेबियस कॉर्पस लॅटिन शब्द आहे,ज्याचा अर्थ आहे -शरीर सादर करणे,म्हणजे शरीरात व्यक्ती सादर करणे.हेबियस कॉर्पस चा शाब्दिक अर्थ शरीराशी संबंधित आहे.कायदेशीर भाषेत सांगायचे तर,एखाद्या व्यक्तीला न्यायालयासमोर हजर करणे.जय भीम चित्रपटात पीडितेच्या वकिलाने पोलिस कोठडीतून हरवलेल्या व्यक्तीला कोर्टात हजर राहण्याची विनंती केली होती,ही पोलिसांची जबाबदारी आहे.आता आपण या याचिकेबद्दल थोडे चांगले समजून घेऊ.
हेबियस कॉर्पस याचिका म्हणजे काय?
आपल्याला हे आधीच माहित आहे की आपल्याला घटनेत मूलभूत अधिकार देण्यात आले आहेत,माणूस म्हणून आपल्याला मानवी हक्क आहेत आणि आपल्याला काही कायदेशीर अधिकार देखील आहेत.या अधिकारांची पायमल्ली होत असेल,तर त्यासाठी देशात कायदा आहे,कायद्याचा आश्रय घेऊ शकतो.संविधानाच्या अनुच्छेद २१ मध्ये आपल्याला जगण्याचा आणि स्वातंत्र्याचा म्हणजेच स्वातंत्र्य आणि सन्मानाने जगण्याचा अधिकार आहे.अशा अधिक अधिकारांचे उल्लंघन झाल्यास आपण न्यायालयात याचिका दाखल करू शकतो.
